โรคปอดฝุ่นทราย (Silicosis): ภัยเงียบของคนทำงานก่อสร้าง

โรคปอดฝุ่นทราย (Silicosis): ภัยเงียบของคนทำงานก่อสร้าง

บทนำ โรคปอดฝุ่นทราย (Silicosis) เป็นโรคทางเดินหายใจที่เกิดจากการสูดฝุ่นซิลิกาเข้าไปสะสมในปอดเป็นเวลานาน พบมากในกลุ่มคนงานก่อสร้าง คนงานเหมือง และช่างหิน หากไม่ได้รับการป้องกันที่เหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะปอดอักเสบเรื้อรังและเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคปอดขั้นรุนแรง เช่น มะเร็งปอด “ฝุ่นซิลิก้าทำให้ปอดแข็งตัวแบบถาวร ไม่มีวิธีรักษา มีแต่ป้องกันเท่านั้น”

1. โรคปอดฝุ่นทรายเกิดขึ้นได้อย่างไร?

ฝุ่นซิลิกา พบได้ในวัสดุที่ใช้ในงานก่อสร้าง เช่น ปูนซีเมนต์ คอนกรีต อิฐ หินทราย และกระเบื้อง เมื่อมีการ ตัด เจาะ บด หรือขัด วัสดุเหล่านี้ ฝุ่นซิลิกาขนาดเล็กจะฟุ้งกระจายในอากาศ หากสูดดมเข้าไป ปอดจะไม่สามารถขับออกได้ง่าย และจะสะสมจนเกิดความเสียหาย

         

2. อาการของโรคปอดฝุ่นทราย

โรคนี้แบ่งเป็น 3 ระยะ:

🔹 ระยะเริ่มต้น: ไอแห้ง เจ็บหน้าอก หายใจเหนื่อยง่าย

🔹 ระยะกลาง: หายใจลำบากเรื้อรัง น้ำหนักลด อ่อนเพลีย

🔹 ระยะรุนแรง: ปอดแข็งตัว ทำให้ขาดออกซิเจน ส่งผลต่อหัวใจ และอาจเสียชีวิต

3. วิธีป้องกันโรคปอดฝุ่นทรายในงานก่อสร้าง

✅ 1. ควบคุมฝุ่นที่ต้นทาง

·      การควบคุมป้องกันที่แหล่งกำเนิดฝุ่น เช่น การใช้อุปกรณ์ปิดเพื่อป้องกันไม่ให้ฝุ่นฟุ้งกระจายออกมาจากเครื่องจักร วิธีการทำให้เปียก (wet methods) ระบบระบายอากาศเฉพาะที่ (local exhaust ventilation)

     

concrete cutting machine with vacuum (เครื่องตัดคอนกรีตพร้อมเครื่องดูดฝุ่น)

     

concrete cutting machine with water (เครื่องตัดคอนกรีตระบบเปียก)

·      ควบคุมและป้องกันทางผ่านฝุ่น เช่น สเปรย์หมอกน้ำ เพื่อเป็นแนวป้องกัน การสร้างกำแพงหรือใช้ตาข่ายกั้นขอบข้างเครื่องจักรกับคนทำงาน

✅ 2. สวมอุปกรณ์ป้องกันทางเดินหายใจ (PPE)

·       ควบคุมและป้องกันที่คนทำงาน ได้แก่ การใช้หน้ากากกรองฝุ่นหินได้ ตามมาตรฐานจาก OSHA หรือ NIOSH หรือประเทศผู้ผลิต การป้องกันที่ดีหรือได้ผลมากที่สุดคือ การจัดการที่ต้นเหตุ หากไม่สามารถดำเนินการหรือจัดการได้ ทางเลือกต่อมาคือ การใส่หน้ากากเพื่อป้องกันฝุ่น แต่การใส่หน้ากากเป็นทางเลือกสุดท้ายที่ไม่ได้ผลเท่ากับการจัดการที่ต้นเหตุ

หลีกเลี่ยงการใช้หน้ากากผ้า เพราะไม่สามารถกรองฝุ่นซิลิกาได้

·        หน้ากากกรองมลพิษแบบเปลี่ยนใส้กรอง (Half Mask)

·        เลือกใช้งานใส้กรองให้ตรงตามชนิของสารเคมีที่สัมผัส

·        ให้ผู้ใช้งานเปลี่ยนใส้กรอง ตามรอบการเปลี่ยน หรือเมื่อได้กลิ่น

  สารเคมีเล็ดลอดเข้ามา

·        ให้ทำความสะอาดหน้ากากกรองมลพิษด้วยน้ำสะอาดและเช็ดให้แห้ง

·        หน้ากากกรองมลพิษแบบใช้แล้วทิ้ง (Disposable Mask)

·        ควรใช้หน้ากากป้องกันมลพิษในพื้นที่ที่มีฝุ่นมาก

·        ขั้นตอนการสวมใส่หน้ากากป้องกันฝุ่น

o   ตรวจสอบสายรัด

o   สวมหน้ากาก และจัดหน้ากากให้เข้ากับรูปหน้า

o   กดหน้ากากให้แนบกับใบหน้า และทดสอบหายใจแรง ๆ หากมีลมเล็ดลอดออกมาได้ ให้ทำการกดหน้ากากอีกครั้ง เพื่อป้องกันการหายใจเอาอากาศที่ปนเปื้อนเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ

✅ 3. ตรวจสุขภาพปอดเป็นประจำ

·      มีการตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี โดยผู้ปฏิบัติงานควรได้รับการตรวจสุขภาพทั่วไป เอกซเรย์ปอดและการตรวจสมรรถภาพปอดจากแพทย์ เพื่อเป็นการคัดกรองโรคเบื้องต้นสำหรับผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าป่วยด้วยโรคซิลิโคสิสควรได้รับการรักษาและการฟื้นฟูสมรรถภาพ โดยการรักษาตามอาการเพื่อบรรเทาความเจ็บป่วยและอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ

✅ 4. ให้ความรู้แก่พนักงาน

·      ฝึกอบรมเรื่องอันตรายของฝุ่นซิลิกา ให้เข้าใจถึงความอันตรายของโรคปอดฝุ่นทราย

4. สรุป

โรคปอดฝุ่นทรายเป็นโรคที่ป้องกันได้ หากมีมาตรการควบคุมฝุ่นที่ดี และใช้ PPE อย่างเหมาะสม นายจ้างและพนักงานควรร่วมมือกันเพื่อสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัย ลดความเสี่ยงต่อสุขภาพในระยะยาว

นายจ้างควรเร่งจัดให้มีมาตรการควบคุมฝุ่น และพนักงานต้องตระหนักถึงความเสี่ยงนี้

เอกสารอ้างอิง

1. พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535: กฎหมายหลักที่กำหนดมาตรการในการควบคุมมลพิษ รวมถึงการกำหนดมาตรฐานคุณภาพอากาศและการจัดการฝุ่นละออง

2. ระเบียบและข้อปฏิบัติในการควบคุมฝุ่นละอองจากการก่อสร้าง: กำหนดแนวทางในการลดการฟุ้งกระจายของฝุ่นจากกิจกรรมการก่อสร้าง เช่น การใช้น้ำลดฝุ่น การคลุมวัสดุก่อสร้าง และการทำความสะอาดพื้นที่