🩺 แผนประจำปี : การตรวจสุขภาพตามความเสี่ยง: แนวทางป้องกันก่อนเกิดโรค

การตรวจสุขภาพตามความเสี่ยง: แนวทางป้องกันก่อนเกิดโรค

🩺 การตรวจสุขภาพตามความเสี่ยงคืออะไร?

การตรวจสุขภาพตามความเสี่ยง (Risk-based Health Checkup) คือการตรวจสุขภาพที่ออกแบบให้เหมาะกับปัจจัยเสี่ยงของแต่ละบุคคล ไม่ใช่การตรวจทั่วไปแบบเหมารวม แต่จะพิจารณาตามอายุ เพศ สภาพแวดล้อม การทำงาน และพฤติกรรมการใช้ชีวิต

🔎 ทำไมต้องตรวจสุขภาพตามความเสี่ยง?

✔ ป้องกันก่อนเกิดโรค – ค้นหาปัจจัยเสี่ยงและแก้ไขได้ตั้งแต่เนิ่นๆ

✔ ลดค่าใช้จ่ายระยะยาว – หากพบโรคเร็ว ลดค่าใช้จ่ายในการรักษา

✔ เพิ่มคุณภาพชีวิต – สุขภาพดีขึ้นเมื่อได้รับคำแนะนำที่เหมาะสม

👥 การตรวจสุขภาพตามกลุ่มอายุและปัจจัยเสี่ยง

🧑 วัยทำงาน (19-50 ปี)

🔸 ตรวจระดับน้ำตาลในเลือด (ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นเบาหวาน)

🔸 ตรวจไขมันในเลือด (โดยเฉพาะคนที่มีภาวะอ้วน)

🔸 ตรวจสมรรถภาพปอด (สำหรับผู้ที่ทำงานในที่มีฝุ่นหรือควันเยอะ)

🔸 ตรวจเอกซเรย์ปอด (ผู้ที่สูบบุหรี่หรือทำงานในไซต์ก่อสร้าง)

🔸 ตรวจสายตาและความดันโลหิต

👴 วัยสูงอายุ (50 ปีขึ้นไป)

🟢 ตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้

🟢 ตรวจมะเร็งต่อมลูกหมาก (เพศชาย)

🟢 ตรวจมะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูก (เพศหญิง)

🟢 ตรวจความหนาแน่นของกระดูก

🏗 การตรวจสุขภาพเฉพาะกลุ่มอาชีพ

👷 คนทำงานในไซต์ก่อสร้าง / โรงงาน

⚙ ตรวจสมรรถภาพปอด (เนื่องจากฝุ่น PM2.5 และสารเคมี) *ปัจจุบัน PM2.5 เป็นปัญหาสำคัญที่หลีกเลี่ยงได้ยาก แต่สามารถป้องกันได้

⚙ ตรวจการได้ยิน (เสียงดังจากเครื่องจักร) *สามารถป้องกันได้โดยโครงการอนุรักษ์การได้ยิน

⚙ ตรวจการทำงานของตับและไต (สัมผัสสารเคมี) *ตรวจตามชนิดของสารเคมีที่สัมผัสในแต่ละประเภทงาน

💻 พนักงานออฟฟิศ

🖥 ตรวจสายตาและภาวะตาแห้ง

🖥 ตรวจความเสี่ยงโรคออฟฟิศซินโดรม

🖥 ตรวจระดับน้ำตาลและไขมันในเลือด

🚚 คนขับรถ / พนักงานขนส่ง

🚦 ตรวจสายตาและความสามารถในการตอบสนอง

🚦 ตรวจระดับน้ำตาลและความดันโลหิต

🚦 ตรวจสมรรถภาพหัวใจ

* หมายเหตุการตรวจสุขภาพตามปัจจัยเสียงข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างสำหรับการเรียนรู้เท่านั้น หากต้องการข้อมูลโดยละเอียดการตรวจปัจจัยเสี่ยงจากการทำงาน ขอให้ปรึกษา " แพทย์อาชีวเวชศาสตร์ " (Occupational physician) หรือ ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

โดยการตรวจตรวจสุขภาพตามปัจจัยเสี่ยงในการทำงาน จะมีรายละเอียดตาม 

กฎกระทรวง การตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยง พ.ศ. 2563

สาระสำคัญ

- ให้ยกเลิกกฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการตรวจสุขภาพของลูกจ้างและส่งผลการตรวจแก่พนักงานตรวจแรงงาน พ.ศ. 2547

- งานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยง หมายความว่า งานที่ลูกจ้างทำเกี่ยวกับ

(1) สารเคมีอันตรายตามที่อธิบดีประกาศกำหนด

(2) จุลชีวันเป็นพิษที่อาจเป็นเชื้อไวรัส แบคทีเรีย รา หรือสารชีวภาพอื่น

(3) กัมมันตภาพรังสี

(4) ความร้อน ความเย็น ความสั่นสะเทือน ความกดดันบรรยากาศ แสง หรือเสียง

(5) สภาพแวดล้อมที่อาจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพลูกจ้าง เช่น ฝุ่นฝ้าย ฝุ่นไม้ไอควันจากการเผาไหม้

- นายจ้างต้องจัดให้มีการตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงตามระยะเวลาดังนี้

(1) การตรวจครั้งแรกให้เสร็จสิ้นภายใน 30 วัน นับแต่วันที่รับเข้าทำงาน และตรวจครั้งต่อไปอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

(2) กรณีที่ลักษณะหรือสภาพของงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงมีความจำเป็นต้องตรวจสุขภาพตามระยะเวลาอื่น ให้ตรวจสุขภาพตามระยะเวลานั้น

(3) กรณีเปลี่ยนงานที่ปัจจัยเสี่ยงของลูกจ้างแตกต่างไปจากเดิม ให้ตรวจสุขภาพลูกจ้างทุกครั้งให้เสร็จสิ้นภายใน 30 วันนับแต่วันที่เปลี่ยนงาน

- กรณีลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงหยุดงานตั้งแต่ 3 วันทำงานติดต่อกันขึ้นไป เนื่องจากประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยไม่ว่ากรณีใดๆ ก่อนให้ลูกจ้างกลับเข้าทำงาน ให้นายจ้างขอความเห็นจากแพทย์ผู้รักษาหรือแพทย์ประจำสถานประกอบกิจการ หรือจัดให้มีการตรวจสุขภาพโดยแพทย์ซี่งได้รับวุฒิบัตรหรือหนังสืออนุมัติ สาขาเวชศาสตร์ป้องกัน แขวงอาชีวเวชศาสตร์ หรือผ่านการอบรมด้านอาชีวเวชศาสตร์ ตามหลักสูตรที่กระทรวงสาธารณสุขรับรอง

- บันทึกผลการตรวจสุขภาพนั้น ให้แพทย์ผู้ตรวจบันทึกรายละเอียดเกี่ยวกับผลการตรวจสุขภาพ โดยให้ระบุความเห็นที่บ่งบอกถึงสภาวะสุขภาพของลูกจ้างที่มีผลกระทบหรือเป็นอุปสรรคต่อการทำงานหรือลักษณะงานที่ได้รับมอบหมายพร้อมทั้งลงลายมือชื่อและวันที่ตรวจหรือให้ความเห็น โดยกำหนดเพิ่มเติมว่าบันทึกผลการตรวจสุขภาพนี้จะจัดทำในรูปข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้ และได้กล่าวครอบคลุมเพิ่มถึงปัจจัยเสี่ยงหยุดงานตั้งแต่ 3 วันทำงานติดต่อกันขึ้นไป เนื่องจากประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยไม่ว่ากรณีใด ๆ

- นายจ้างต้องจัดให้มีสมุดสุขภาพประจำตัวของลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงตามแบบที่กำหนด และให้นายจ้างบันทึกผลการตรวจสุขภาพลูกจ้างในสมุดสุขภาพประจำตัวของลูกจ้างตามผลการตรวจของแพทย์ทุกครั้งที่มีการตรวจสุขภาพ และกำหนดเพิ่มเติมว่าสมุดสุขภาพประจำตัวของลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงนี้จะจัดทำในรูปข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้

- ให้นายจ้างเก็บบันทึกผลการตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงรวมทั้งข้อมูลอื่นที่เกี่ยวข้อง ไว้ ณ สถานประกอบกิจการของนายจ้างเพื่อที่จะให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้ตลอดเวลา โดยให้เก็บไว้ไม่น้อยกว่า 2 ปี นับแต่วันสิ้นสุดของการจ้างแต่ละราย และกำหนดเพิ่มเติมว่า เว้นแต่ผลการตรวจสุขภาพของลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดโรคมะเร็งจากการทำงานตามประกาศกระทรวงแรงงานว่าด้วยการกำหนดชนิดของโรคที่เกิดขึ้นตามลักษณะหรือสภาพของงานหรือเนื่องจากการทำงาน ให้เก็บไว้ไม่น้อยกว่า 10 ปีนับแต่วันสิ้นสุดของการว่าจ้างแต่ละราย

- กรณีผลการตรวจสุขภาพผิดปกติ ให้แจ้งแก่ลูกจ้างผู้นั้นภายใน 3 วัน และกรณีผลการตรวจสุขภาพปกติ ให้แจ้งแก่ลูกจ้างผู้นั้นภายใน 7 วัน นับแต่วันที่ทราบผลการตรวจ

- กรณีพบผลการตรวจสุขภาพลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงผิดปกติหรือลูกจ้างนั้นมีอาการหรือเจ็บป่วยเนื่องจากการทำงาน ให้นายจ้างจัดให้ลูกจ้างได้รับการรักษาพยาบาลทันทีและให้ตรวจสอบหาสาเหตุความผิดปกติเพื่อประโยชน์ในการป้องกัน และให้นายจ้างส่งผลการตรวจสุขภาพลูกจ้างทีผิ่ดปกติหรือที่มีอาการหรือเจ็บป่วยเนื่องจากการทำงาน การให้การรักษาพยาบาล และการป้องกันแก้ไข ตามแบบและวิธีการที่กำหนดภายใน 30 วันนับแต่วันที่ทราบความผิดปกติหรือการเจ็บป่วย

- กรณีลูกจ้างซี่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงมีหลักฐานทางการแพทย์แสดงว่าไม่อาจทำงานในหน้าที่เดิมได้ ให้นายจ้างเปลี่ยนงาน โดยคำนึงถึงสุขภาพและความปลอดภัยของลูกจ้างเป็นสำคัญ โดยหลักฐานทางการแพทย์ดังกล่าว ได้แก่ หลักฐานทางการแพทย์จากสถานพยาบาลของราชการ หรือที่หน่วยงานของรัฐจัดตั้งขึ้น

- นายจ้างต้องมอบสมุดสุขภาพประจำตัวให้แก่ลูกจ้างซึ่งทำงานเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงเมื่อสิ้นสุดการจ้าง

- การดำเนินการตามกฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการตรวจสุขภาพของลูกจ้างและส่งผลการตรวจแก่พนักงานตรวจแรงงาน พ.ศ. 2547 อยู่ก่อนวดันที่กฎกระทรวงนี้ใช้บังคับ ให้ถือว่าเป็นการดำเนินการตามกฎกระทรวงนี้ และการดำเนินการต่อไปให้เป็นไปตามกฎกระทรวงนี้

📝 สรุป

✅ การตรวจสุขภาพตามความเสี่ยงช่วยลดโอกาสเกิดโรคและเพิ่มคุณภาพชีวิต

✅ ควรตรวจตามปัจจัยเสี่ยงของตัวเอง ไม่ใช่ตรวจแบบทั่วไป

✅ เลือกโปรแกรมตรวจสุขภาพให้เหมาะกับอายุ อาชีพ และพฤติกรรมการใช้ชีวิต

✅ ขอให้ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และตรวจร่างกายอย่างสม่ำเสมอ

💡 "ป้องกันไว้ก่อน ดีกว่าต้องรักษาเมื่อสาย"